De Sint-Jan Berchmanskerk, een kerk voor jongeren?

De Nazarener community gebruikt sinds vorig jaar de Parochiekerk Sint-Jan Berchmans. Wat is de geschiedenis van dit markante gebouw en hebben jongeren er een plaats? [artikel in aanbouw]

Bouw

In de loop van de 19de eeuw ontstonden in Mechelen een aantal nieuwe buitenwijken, als gevolg van de toenemende bevolking. Voor de nieuwe parochies moesten ook nieuwe kerken worden gebouwd. In 1888 werden twee naast elkaar gelegen percelen aan de Brusselsesteenweg ter beschikking gesteld voor de bouw van een meisjesschool en een kapel.¹ Beiden werden opgedragen aan Sint-Jan Berchmans.

bron: Beeldbank Mechelen, Beeldnummer: SME001000032 https://www.regionalebeeldbank.be/beeldbank/1069156

Architect Henri Meyns stond in voor de ontwerpen voor de school, de kapel en de latere parochiekerk die de te klein geworden kapel moest vervangen. De bouw van de kerk gebeurde tussen 1906 en 1912. Zowel aan de binnen- als buitenzijde is het een consequent uitgevoerd neogotisch bouwwerk, in baksteen, met schaars gebruik van natuursteen. Het meubilair werd ontworpen door de Antwerpse beeldhouwer en meubelmaker Jan Gerrits.²

1967 – Jongeren in de kerk

In 1967 werd de Sint-Jan Berchmansparochie de thuisbasis van onderpastoor/aalmoezenier Filip Van Grieken.³ Hij kreeg er tijd en vertrouwen om verder te gaan met wat hij in gang gezet had met jongeren in de parochie van OLV-over-de-Dijle. Hij kreeg steun van parochianen die zijn visie leerden kennen en graag zijn medewerkers werden. Ook nu vonden vooral jongeren maar ook volwassenen bij hem vertrouwen en bemoediging. De zaterdagse avondvieringen waren voor jongeren en volwassenen inspirerend. Er was een sfeer van echt bij elkaar zijn. Er werd gekozen voor thema’s uit het leven gegrepen en elke viering werd voorbereid door één van de acht ‘misgroepen’ die zelf aan het woord kwamen tijdens de viering. Een klein groepje muzikanten zorgde voor de begeleiding van de liederen.⁴

Annemie ⁵ herinnert zich: “Het was een mis die op zaterdagavond om 19u15 begon. Van overal in Mechelen kon je toen jongeren zien komen naar de kerk van Sint-Jan Berchmans. De viering was echt voor jongeren of mensen die jong van hart waren. Het was een mis in twee delen: tussen de woorddienst en de brooddienst was er een pauze waar iedereen even een praatje kon gaan maken met de andere aanwezigen.”

Nele vertelt: “De jazzmissen op zaterdagavond. Heb er melodica gespeeld. Op de gekende liederen ‘we shall overcome’ en ‘O, when the saints go marching in…’ Er werd in het Nederlands gezongen en de mis zat vol. (periode 1968 / 1969)”

Annick weet nog: “De kinderen mochten elke mis vooraan samen op een tapijt zitten. Was de enige mis waar ik graag naartoe ging!”

Inge heeft levendige herinneringen: “Mijn broers, zus en ik waren daar elke zaterdagavond aanwezig ( in de jaren 1970). Eigenlijk alle jongeren waren daar aanwezig, eender van welke jeugdbeweging je was. Het was een eucharistieviering voor de Mechelse jongeren, waardoor veel vrienden werden gemaakt.”

Tot slot Greet : ” Wij gingen daar ook naar de ´jeugdmis´ in 68/69 met m´n moeder. Sprak veel jonge mensen aan. En daarna op weg naar huis kregen we een pakje friet bij frituur Put!”

2008 – Europese jongerenontmoeting van Taizé

We slaan wat jaren over… Het duurt heel wat jaren na het vertrek van Van Grieken voordat er weer veel jongeren in de kerk komen. Maar dit beeld van een viering in het kader van de Europese jongerenontmoeting spreekt voor zich.⁶

2025

De Nazarener community die sinds 2024 op zondagavond vieringen houdt in de Sint-Jan Berchmanskerk, omschrijft zichzelf als ‘eigentijds christelijk‘ en richt zich met haar activiteiten op een gemengd publiek van alle leeftijden. Zij hoopt ook meer jongeren enthousiast te maken om deel uit te maken van deze nieuwe Mechelse geloofsgemeenschap. Zou het lukken om van deze kerk met zo’n rijke traditie met jongeren opnieuw een trekpleister voor een nieuwe generatie te maken ?

Willem Kolpa, juli 2025
reacties zijn welkom

Bronnen

Percelen beschikbaar gesteld door dokter Wittmann.
Zie: Smets, J. 2011: St.-Jan Berchmanskerk torent al 100 jaar boven wijk Brusselsesteenweg
https://www.mechelenblogt.be/?q=node/6754 ↩︎
Plomteux G. 1995: Parochiekerk Sint-Jan Berchmans [online]
https://id.erfgoed.net/teksten/1393 (geraadpleegd op 8 juli 2025). ↩︎
Filip Van Grieken (1936-2022) was eerst parochievicaris te Mechelen, Onze-Lieve-Vrouw over de Dijle (1961-1966). Nadien werd hij parochievicaris te Mechelen, Sint-Jan Berchmans (1966-1980). Hierna werd hij benoemd tot verantwoordelijke voor de begeleiding van de randkerkelijken (1981-2001). ↩︎
Horckmans, Ann. 2022. Filip Van Grieken (1936-2022), een begeesterende en eigenzinnige priester. https://onzelievevrouwoverdedijle.be/2022/08/02/filip-van-grieken-1936-2022-een-begeesterende-en-eigenzinnige-priest ↩︎
Een selectie van reacties in de Facebookgroep ‘Mechelse Memories’ ↩︎
Taizé europese jongerenontmoeting 2008. https://memomechelen.be/activiteiten-2/activiteiten-archief/taize-2008/ ↩︎